Woorden kunnen niet laten ervaren wat Vipassana voor mij betekent maar toch probeer ik het te delen….
Op het moment dat er een periode aanbreekt waarin je het idee krijgt dat de vaste grond onder je voeten verdwijnt, je niet meer weet wie je bent, wat je doet en waarvoor je komt. Het overkwam mij ongeveer 12 jaar geleden. Na het plotselinge overlijden van mijn enige broer, vervolgens de scheiding van mijn ouders en mijn toenmalige partner die na 9 jaar besloot een andere relatie ernaast te houden werd ik gedwongen opnieuw te leren kijken. Niet zonder slag of stoot want het duurde uiteindelijk nog 5 jaar voordat ik echt instortte; diagnose burn out of bored out. In die tijd begon mijn zelfwerk. Mijn eerdere bezoeken aan een psycholoog brachten mij analytische beschouwingen waarvan ik zelf echt wel wist hoe het moest. Ik had ervaring nodig; gevoel toelaten.
Die had ik lang uitgeschakeld, daar was ik erg behendig in geworden maar daardoor ook het contact met mezelf verloren. Ook alle zelfhulpboeken die ik zo graag las; super herkenbaar maar wederom een afleiding om niet helemaal te voelen; het hoofd was er nog steeds mee bezig. Inzicht moest ik gaan ervaren vanuit en in het lichaam.
Ik kwam in contact met Vipassana via de Dhamma. Een meditatie techniek vanuit de boeddhistische filosofie die je laat kennismaken met je binnenwereld. Zonder iets van buitenaf nodig te hebben en niet sektarisch. Ik heb er inmiddels 4 gedaan maar mijn allereerste vergeet ik nooit meer.
Zonder verwachtingen startte ik een tien daagse meditatietraining tijdens kerst en oud en nieuw in Amersfoort nu acht jaar geleden. Ik weet nog goed dat een vriendin zei toen ze me afzette: “wat doe jij jezelf aan en waarom straf jij jezelf? Kom gewoon kerst bij ons vieren!”. En dit krijg ik vaker te horen. Ik weet nu dat de primitieve wijze er juist voor zorgt dat je jezelf beloont met: jouw ware zelf, jouw ware natuur .
De Boeddha ontdekte a.d.h.v. zijn eigen ware natuur dat het mens-zijn bestaat uit 5 processen (1 lichamelijk en 4 mentaal):
* Fysiek proces:
Alles in ons lichaam is energie en komt en gaat, het is niet vast en constant in beweging
Mentale processen:
* Bewustwording
Er is een reactie op een gebeurtenis, zodra we deze vasthouden/zetten zullen we vaker op deze wijze reageren
* Perceptie
Dit is hoe we de dingen ervaren in dualiteit; mooi -lelijk, prettig-onprettig etc. We organiseren en labelen het.
* Sensatie
Met de perceptie van iets geeft het een reactie op of in het lichaam d.m.v. onze zintuigen.
* Reactie
Dit is de reactie die de sensatie geeft op het lichaam en heeft te maken met oude geloofsovertuigingen, hechtingen en de ego
Hoe zie ik Vipassana?
Vipassana staat voor inzicht. Deze training die door Goenka wereldwijd wordt aangeboden vraagt je niets anders dan tien dagen tijd door te brengen met jezelf. Waarbij je alle facetten mag ontmoeten door middel van het bewustzijn van jouw natuurlijke ademhaling.
Geen opties van buitenaf of een adem ergens naartoe sturen, je komt jezelf precies daar tegen waar je op dat moment hoort te zijn. Sensaties op het lichaam ervaren die vaak afkeer of verlangen oproepen en waarbij de techniek je leert hier niet meer op te reageren door uit je ‘lijden’ te komen.
Het nobele achtvoudige pad van de Boeddha is het pad naar verlichting. De training hiernaartoe heeft 3 stadia:
- Sila – moraliteit (juiste spreken, juiste acties en juist levensonderhoud)
- Samãdhi – concentratie (discipline om onder het oppervlak te kijken met de juiste aandacht)
- Pañña – wijsheid
Anapana techniek: de eerste 3 dagen in bewustzijn van jouw adem focus je op niets anders dan het gebied van de neusgaten, eerst tot aan je 3e oog maar erna ook alleen de neusvleugels. Wat er gebeurt is dat je in deze dagen alle gedachten die komen en gaan de revue laat passeren, soms gefrustreerd dat er zoveel zijn maar er komt een moment dat je scherper wordt in de mind en kalmer.
Vipassana techniek: dag 4 start je met de Vipassana techniek. Vanaf dat moment breng je de focus naar het lichaam en elke sensatie die op verschillende delen van het lichaam ervaart. Wat er gebeurt is in feite dat je tegen allerlei verschillende sensaties kijkt en deze met 2 regels in acht mag nemen: zie elke sensatie als gelijkmoedig en weet dat alles vergankelijk is (ook wel Anicca genoemd).
Waarschijnlijk weet je dat mentaal maar tijdens zo’n tiendaagse kan je niets anders dan het werkelijk ervaren door het lichamelijke en emotionele lichaam mee te laten werken. Op het moment dat je ergens in pijn zit kom je van alles tegen; weerstand, gedachten, de triggers om eruit te komen en jezelf hierin te saboteren. Dan ontmoet je jezelf; zal ik hierin blijven zitten of is er een manier om er naar te kijken geheel objectief. Ik merkte op dat de pijn verdwijnt, voor mij als kleine energie bolletjes via mijn ruggenwervels omhoog stromend en vanaf daar ervaar ik dat ze oplossen door een inwendig plop geluidje. Je komt veel van jezelf tegen juist ook door de stilte en het niet mogen sporten, schrijven of alles wat je enigszins kan afleiden. Je leert je lichaam kennen en brengt je dichter naar bewustzijn.
Ik merkte pas wat deze techniek voor me betekende op het moment dat ik na dag 10 weer de echte wereld in dook. Ik had het gevoel dat mensen veranderd waren; zachter en liever. Maar ook dat ik de diepe overtuigingen en situaties waar ik vaak onbewust indook objectief mocht aanschouwen en dus kon transformeren. Zie het als een ui wat je velletje voor velletje mag loslaten. Op het moment dat ik de vervelende sensaties niet onder ogen wil komen zetten ze zich ergens in het lichaam vast. Deze ui omvat al mijn oude overtuigingen, patronen, pijnen en ervaringen die ik heb meegemaakt en niet heb kunnen verwerken.
Een aantal bekenden om mij heen vragen zich af waarom ik in pijn wil zitten en dat zij er zelf nog niet klaar voor zijn maar hoe kunnen we ooit onszelf leren kennen als we niet durven stil te staan bij onszelf? Is de angst voor onszelf dan zo groot? Wat komen we hier dan eigenlijk doen?
Het gedicht De Herberg van Rumi is een mooie afsluiter hierin:
Mens-zijn is een herberg
Elke ochtend verschijnt er een nieuwe gast
Een vreugde, een depressie, een gemenerik, een flits van inzicht komt
Als een onverwachte bezoeker
Verwelkom ze allemaal en onthaal ze gastvrij!
Zelfs als het een hoop zorgen zijn
Die op gewelddadige wijze al het meubilair in je huis slopen
Behandel dan nog steeds elke gast met respect.
Hij ruimt misschien wel bij je op
Voor een nieuwe verrukking
De sombere gedachte, de schaamte, het venijn
Ontmoet ze met een glimlach bij de deur
En vraag of ze binnen willen komen
Wees dankbaar voor wie er komt
Want ieder van hen is gestuurd
Als een gids uit het onbekende.
Foto: Luz Mendoza